Bakterie

BETA

Ten układ i zadania są w wersji testowej. Wkrótce pełny kurs będzie zawierał je w dopracowanej formie.

Biologia – Bakterie

Bakterie

Budowa komórki bakteryjnej, Gram+/−, metabolizm i oddychanie, przetrwalniki, wymiana genetyczna, biofilmy, antybiotyki i oporność

📹 Lekcja wideo

Otwórz notatki (PDF)

📜 Notatki – Bakterie

1) Cechy ogólne bakterii

  • Prokarionty: brak otoczonego błoną jądra, DNA koliste w nukleoidzie; często plazmidy.
  • Rybosomy 70S, brak organelli błoniastych; ściana komórkowa (zwykle peptydoglikan).
  • • Kształty: ziarniaki (cocci), pałeczki (bacilli), przecinkowce (vibrios), spirille/spirocheta.

2) Bakterie Gram-dodatnie (Gram+)

  • • Gruba warstwa peptydoglikanu + kwasy tejchojowe.
  • • Brak błony zewnętrznej; barwią się na fioletowo metodą Grama.
  • • Wrażliwe na β-laktamy (hamowanie syntezy ściany).

3) Bakterie Gram-ujemne (Gram−)

  • • Cienki peptydoglikan + błona zewnętrzna z LPS (endotoksyna).
  • • Barwią się na różowo (safranina); obecne poryny.
  • • Częściej oporne na wiele antybiotyków (bariera błony zewnętrznej).

4) Struktury powierzchniowe i ruch

  • Otoczka (kapsuła): ochrona przed fagocytozą, adhezja, tworzenie biofilmu.
  • Fimbrie/pili: przyleganie do podłoża/komórek; pilus płciowy w koniugacji.
  • Rzęski: ruch (chemotaksja); budowa z flagelliny.

5) Metabolizm i trofia

  • Heterotrofy vs autotrofy (fotoautotrofy – purpurowe/ zielone siarkowe; chemoautotrofy – nitryfikujące itp.).
  • Chemoheterotrofy: większość patogenów.

6) Tlen a wzrost

  • Bezwzględne tlenowce (obligate aerobes) – konieczny O₂.
  • Względne beztlenowce (facultative anaerobes) – rosną z/bez O₂.
  • Bezwzględne beztlenowce (obligate anaerobes) – O₂ toksyczny.
  • Mikroaerofile – preferują niskie stężenia O₂.

7) Podział, przetrwalniki, biofilm

  • Podział poprzeczny (binary fission) – szybkie tempo podziałów.
  • Endospory (Bacillus, Clostridium) – wysoka odporność (susza, temperatura, chemikalia).
  • Biofilm – społeczność w macierzy polisacharydowej; większa oporność na antybiotyki/odporność gospodarza.

8) Transformacja

  • • Pobranie nagiego DNA ze środowiska i włączenie do genomu/plazmidu.

9) Transdukcja

  • • Transfer genów za pośrednictwem bakteriofaga (uogólniona/ wyspecjalizowana).

10) Koniugacja

  • • Przekaz plazmidów (np. F-plazmid) przez pilus płciowy – bezpośredni kontakt komórek.

11) Antybiotyki – cele i mechanizmy oporności

  • • Cele: synteza ściany (β-laktamy), rybosomy (tetracykliny, makrolidy), DNA gyrase (chinolony), foliany (sulfonamidy).
  • • Oporność: enzymy rozkładające (β-laktamazy), modyfikacja miejsca docelowego, pompy wyrzutowe, bariera błony zewnętrznej.