Matura rozszerzona
20 Tematy | 19 Quizy

Chodźmy na wesele!

BETA

Ten układ i zadania są w wersji testowej. Wkrótce pełny kurs będzie zawierał je w dopracowanej formie.

Język polski (rozszerzony) – „Chodźmy na wesele!”

„Chodźmy na wesele!” – Stanisław Wyspiański

Konteksty, symbole, problematyka i strategie maturalne

📹 Lekcja wideo

Otwórz notatki (PDF)

📜 Notatki – „Wesele” (Młoda Polska, poziom rozszerzony)

1) Kontekst historyczno-literacki 🎭

  • • Inspiracja: wesele Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny, Bronowice 1900 (konflikt „miasto–wieś”).
  • Młoda Polska: symbolizm, nastrojowość, dekadentyzm, synkretyzm sztuk; spór o rolę sztuki i czynu.
  • • Nastroje społeczne pod zaborami: wyczerpanie mitu powstańczego, pytanie o nową strategię narodową.

2) Gatunek i kompozycja

  • Dramat symboliczny (plan realistyczny + fantastyczny).
  • • Trzy akty, kulminacja w III: złoty róg, zguba, taniec chocholi.
  • • Motyw „maski” – role społeczne i autokreacja postaci.

3) Dwa światy i obsada ról

  • Inteligencja (Dziennikarz, Poeta, Gospodarz, Pan Młody): autoironia, bezsilność słowa.
  • Chłopi (Czepiec, Gospodyni, Klimina): żywioł, tradycja, realny pragmatyzm.
  • Widma: Stańczyk (sumienie), Hetman (zdrada), Rycerz (mit rycerski), Wernyhora (proroctwo), Upiór (wyrzut sumienia).

4) Symbole – klucze interpretacyjne 🗝️

  • Chochoł – uśpienie narodu + potencjał odrodzenia (róża pod słomą).
  • Złoty róg – impuls do czynu; zguba = utracona szansa zrywu.
  • Podkowa – „szczęście” zredukowane do rekwizytu: złudne nadzieje.
  • Taniec chocholi – marazm, automatyzm zbiorowości, społeczna hipnoza.

5) Problematyka i diagnozy

  • • Rozwarstwienie: brak „wspólnego języka” klas (dialog głuchych).
  • Mit powstańczy vs. realna niemoc; rytuał zamiast czynu.
  • • Rola artysty: „piękne słowo” kontra sprawczość – autorefleksja epoki.

6) Język i styl

  • • Stylizacja gwarowa (autentyzm chłopski) vs. inteligencka erudycja, ironia.
  • • Symbolika, oniryzm, alegoria, personifikacje historyczne (Widma).
  • • Dialogowość, szybkie cięcia sceniczne, rytmizacja wypowiedzi.

7) Tezy i argumenty (do wypracowania) ✍️

  • Teza A:Wesele diagnozuje bierność społeczeństwa i rozpad wspólnoty.”
    Arg.: taniec chocholi; zguba rogu; rozmijanie klas w dialogach.
  • Teza B: „Symboliczny plan dramatu demaskuje autousypianie mitu narodowego.”
    Arg.: Stańczyk – ironia; Hetman – zdrada; Wernyhora – niespełniona misja.
  • Teza C: „Wyspiański rozlicza inteligencję z bezsilności słowa.”
    Arg.: Poeta i Gospodarz – deklaracje bez działania; rekwizyty zamiast czynu.

8) Cytaty-klucze i „złote frazy” 🎯

  • • „Miałeś chamie złoty róg…” → utracona szansa wspólnoty.
  • • „A, bo chłop i ma coś z pana.” / „Niech na całym świecie wojna…” → pęknięcia klasowe i językowe.
  • • Fraza do tezy: „Wyspiański łączy realizm z planem symbolicznym, by obnażyć niewydolność mitu czynu.”

9) Konteksty literackie

  • „Pan Tadeusz” – mit wspólnoty i zrywu (konfrontacja z diagnozą niemocy).
  • „Kordian” / „Dziady III” – romantyczny mesjanizm vs. modernistyczny sceptycyzm.
  • „Lalka” – rozdźwięk warstw, kryzys elit.

10) Konteksty historyczne i kulturowe

  • • Pamięć powstań; spór o metody walki i budowę nowoczesnego narodu.
  • • Chłopomania i mit wsi jako „źródła odnowy” – zderzenie z realnością.

11) Błędy i checklista maturalna ✅

  • Nie redukuj dramatu do „romansu” – odczytuj symboliczny plan.
  • • Podmiot Widm = głosy historii/sumienia, nie „straszydła”.
  • • Zawsze wskaż sens finału (taniec = letarg) i konsekwencje społeczno-narodowe.
  • Checklist: teza → 2–3 argumenty (sceny + symbole) → 1 kontekst → krótki cytat → wniosek syntetyzujący.