Matura rozszerzona
20 Tematy | 19 Quizy

“Za milijony kocham i cierpię katusze…” – Dziady cz. III A. Mickiewicza

BETA

Ten układ i zadania są w wersji testowej. Wkrótce pełny kurs będzie zawierał je w dopracowanej formie.

Język polski (rozszerzony) – „Za miliony kocham i cierpię katusze…” – „Dziady” cz. III (A. Mickiewicz)

„Za miliony kocham i cierpię katusze…” – „Dziady” cz. III

Mesjanizm, prometeizm, Improwizacja Konrada i diagnoza narodu – przygotowanie do matury rozszerzonej

📹 Lekcja wideo

Otwórz notatki (PDF)

📜 Notatki – „Dziady” cz. III (Adam Mickiewicz)

1) Kontekst i geneza 🇵🇱

  • • Utwór powstaje po upadku powstania listopadowego, w atmosferze represji carskich (Wilno, proces filomatów).
  • • Dramat narodowy łączący realizm polityczny (Sceny więzienne, Salon warszawski) z mistyką (Widzenia, egzorcyzmy).
  • • Bohater romantyczny: Gustaw-Konrad – przemiana z kochanka w wieszcza-natchnionego mówcę narodu.

2) Kompozycja i plany

  • • Plan realistyczny: sceny więzienne, Salon warszawski, sceny polityczne.
  • • Plan metafizyczny: Wielka Improwizacja, Widzenie księdza Piotra, egzorcyzmy.
  • • Fabuła epizodyczna – montaż scen i głosów (polifonia narodowa).

3) Postaci-figury

  • Konrad – prometejski buntownik, „ja” totalne („Ja i ojczyzna to jedno”).
  • Ksiądz Piotr – pokora i profetyzm, antyteza pychy Konrada.
  • Nowosilcow – aparat represji, małość władzy.

4) „Wielka Improwizacja” 🎤

  • • Monolog Konrada – pojedynek z Bogiem o rząd dusz narodu.
  • • Hybris (pycha) i żądanie mocy; przejście od „miłości prywatnej” do „miłości za naród”.
  • • Kluczowy wers: „Za miliony kocham i cierpię katusze.” (miłość ofiarna, cierpienie zastępcze).

5) Mesjanizm i prometeizm

  • Mesjanizm: Polska jako Chrystus narodów – cierpienie prowadzi do odkupienia Europy (Widzenie ks. Piotra).
  • Prometeizm: bunt jednostki gotowej cierpieć za ogół (Konrad vs. Bóg).
  • • Antynomie: pycha – pokora, czyn – modlitwa, jednostka – wspólnota.

6) Salon warszawski i diagnoza elit 🏛️

  • • Konformizm, temat zastępczy, „martwota słowa” – kontrast wobec cierpienia młodzieży.
  • • Krytyka kosmopolityzmu i powierzchowności – brak solidarności z więźniami.

7) Tezy do wypracowania ✍️

  • Teza A: „Wielka Improwizacja” ukazuje prometejski paroksyzm miłości do narodu i granice pychy jednostki.
  • Teza B: Mesjanistyczna wizja dziejów porządkuje doświadczenie klęski, nadając mu sens ofiary.
  • Teza C: „Dziady” demaskują kryzys elit – słowo bez czynu vs. cierpienie i solidarność.

8) Konteksty porównawcze

  • „Kordian” (Słowacki) – indywidualny bunt vs. niemożność czynu.
  • „Pan Tadeusz” – wspólnotowość a mit narodowy.
  • Norwid – krytyka „czynu bez myśli” i „słowa bez czynu”.

9) Cytaty-klucze i pułapki egzaminacyjne 🎯

  • • „Za miliony kocham i cierpię katusze.” – idea miłości zastępczej, nie pycha egoistyczna.
  • • „Ja i ojczyzna to jedno.” – totalizacja „ja”, ryzyko hybris.
  • • Pułapka: redukowanie mesjanizmu do „propagandy” – tu to poetycka teodycea dziejów.