Pozytywizm – praca u podstaw i rozum jako drogowskaz
Po upadku powstania styczniowego romantyczny bunt został zastąpiony przez racjonalne, pragmatyczne podejście do rzeczywistości. Twórcy pozytywizmu skupiali się na reformach społecznych, edukacji i nauce jako drodze do poprawy sytuacji kraju.
Cechy epoki:
- Praca u podstaw – edukacja najbiedniejszych warstw społecznych
- Praca organiczna – społeczeństwo jako organizm, w którym każda warstwa jest istotna
- Emancypacja kobiet
- Asymilacja Żydów
- Wiara w naukę i postęp
- Obraz codziennego życia – realizm
Lektury obowiązkowe:
- Bolesław Prus, Lalka – rozczarowanie idealizmem, miłość i rozwój społeczeństwa
- Eliza Orzeszkowa, Gloria victis, Nad Niemnem – pamięć o powstaniu i praca u podstaw
- Henryk Sienkiewicz, Potop, Krzyżacy – “ku pokrzepieniu serc”
Młoda Polska – bunt, dekadencja i sztuka dla sztuki
Przełom XIX i XX wieku to czas niepokoju, sprzeciwu wobec mieszczańskich wartości i poszukiwania nowej duchowości. Artyści buntowali się przeciwko materializmowi i konserwatyzmowi pozytywizmu, głosząc indywidualizm, pesymizm i kult sztuki.
Cechy epoki:
- Dekadencja – poczucie końca epoki, kryzys wartości
- Sztuka dla sztuki – estetyzm, oderwanie od rzeczywistości
- Symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm
- Chłopomania – fascynacja kulturą ludową
- Bunt artysty, postawa nonkonformistyczna
Lektury obowiązkowe:
- Stanisław Wyspiański, Wesele – diagnoza narodowa, marazm i niemoc społeczna
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer – poezja dekadencka i zmysłowa
- Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni – krytyka społeczeństwa, idea walki o słabych
- Jan Kasprowicz, poezja nastrojowa i symboliczna
Kluczowe wskazówki dla maturzystów:
✔ Zwracaj uwagę na kontrast między pozytywizmem a Młodą Polską – rozsądek vs emocje, obowiązek vs artystyczna wolność.
✔ Analizując teksty, umiejscawiaj je w kontekście epoki i światopoglądu autora.
✔ Przygotuj się do interpretacji symboli, szczególnie w literaturze modernizmu.
To już trzecie spotkanie z naszej serii! Jeśli chcesz powtórzyć wcześniejsze epoki lub sprawdzić inne materiały maturalne – śledź naszą stronę EduMatura.pl.
👉 Znajdziesz tam pakiety SOS, w których możesz kupić nagrania wszystkich webinarów, jeśli któreś Ci umknęło.
👉 A jeśli chcesz porządnie przygotować się do matury ustnej– sięgnij po nasze opracowanie pytań jawnych z języka polskiego. Wszystko po to, byś zdał maturę celująco!